Als je het doet, pak het dan ook meteen groots aan. Dus geen kleinschalige Nederlandse productie, maar een internationale film die over de hele wereld gaat draaien. Dat wilde Threes Anna (48), bekend als theatermaakster (vroeger bij De Dogtroep) en als schrijfster, toen ze aan haar debuutfilm begon. ‘Veel mensen zeiden tegen me: Maak eerst een simpele, kleine film. Maar ik dacht: nee, dat doe ik niet. Waarom zou je? Je leeft maar één keer.’
The Bird Can’t Fly vertelt het verhaal van Melody, taartenmaakster in Hotel Paradise, die op een dag een telefoontje krijgt dat haar dochter June is omgekomen. Melody reist voor de begrafenis af naar haar geboortestad, nu bijna volledig onder het zand verdwenen, waar ze vroeger in het oude Hotel Paradise werkte. Bijna elf jaar geleden verliet ze het plaatsje om elders een betere toekomst op te bouwen, maar June besloot te blijven en moeder en dochter zagen elkaar nooit weer. Op brieven die ze June stuurde, kreeg Melody nooit antwoord, maar ze bleef trouw schrijven en geld sturen.
De ter aarde bestelling wordt verstoord door een jongen, die Melody’s kleinzoon blijkt te zijn. Hij is een opstandig, agressief en eenzaam joch, een ongeleid projectiel, dat vooral bezig is met het vangen van struisvogels. Melody wil contact met hem maken en doet haar best de jongen voor zich te winnen, tot grote ergernis van Rivers vader Scoop, die Melody niet mag. Langzaam duidelijk hoe de vork werkelijk in de steel zit. June ging niet met haar moeder mee, omdat ze op dat moment al zwanger was van River. En ook June kreeg nooit antwoord op de brieven die ze haar moeder stuurde – omdat ze hun doel niet bereikten. Scoop blijkt al die tijd de epistels van moeder en dochter onderschept te hebben en Melody’s geld in eigen zak te hebben gestoken.
Bijna tien jaar heeft Anna aan de film gewerkt. De beginnend filmregisseuse maakte het zichzelf bepaald niet gemakkelijk. Gouden regel voor beginnend filmmakers: stop geen dieren, kinderen en oude mensen in je film. Threes Anna lapte die regel volkomen aan haar laars en deed precies wat ze zelf wilde. Ze nam op in een woestijngebied in Zuid-Afrika, liet struisvogels ‘trainen’ – ‘Mannelijke struisvogels hadden nog nooit eerder in een film gefigureerd, dat zijn heel gevaarlijke dieren’ – , plukte voor een van de hoofdrollen een jongen van de straat en koos voor de andere hoofdrol Hollywood-actrice Barbara Hershey (The Last Temptation of Christ, The Right Stuff). En daardoor werd het ook nog eens een tamelijk kostbare productie, zeker voor een regisseur die nog geen eerdere films op haar naam heeft staan. ‘Ik heb versleten knieën van het voor iedereen op m’n knieën liggen,’ lacht Anna. ‘Mijn film was de duurste leerschool, maar ik heb wel
het beste van het beste gehad.’
The Bird Can’t Fly is een mooie mengeling van werkelijkheid en fantasie en moet het vooral hebben van beelden, meer dan van de tamelijke schaarse dialogen. De prachtige shots van het desolate landschap en de gezichtsuitdrukkingen van de acteurs brengen de staat van deze dorpsgemeenschap treffend in beeld. De armoedige huizen liggen als stenen verdwaald in het zand, van het oude hotel – symbool van welvarender tijden – steekt alleen het naambord nog uit boven een duinpan, regen valt er nauwelijks nog. De staat van het huis van Scoop en River, verslonst en smerig, is veelzeggend. Hier wordt overleefd. De zandstormen hebben met de welvaart ook de hoop weggeblazen.
Vlakbij de plek waar ze de film opnamen vond Threes Anna het jongetje Yusuf, die River speelt. ‘Hij woont in een Township en het is de meest afschuwelijke plek die je je kunt voorstellen, met het meeste kinderprostitutie van Zuid-Afrika. Hij sprak geen Engels, dus dat moest hij eerst leren. We hebben geld gestort in een fonds, zodat hij in elk geval zijn schoolopleiding kan volgen. Hij zou een waanzinnige stuntman kunnen worden. Ik hoop dat dit maakt dat hij ziet dat er meer is in de wereld, dat er een toekomst is.’
In vijf weken tijd werd de film opgenomen; zes dagen per week, 14 uur per dag waren ze in touw. Op de laatste draainacht moesten ze eerst de acteur die Scoop speelde nog uit de gevangenis krijgen, want hij was vanwege iets wat hij had uitgespookt gearresteerd. En terug in Nederland bleek een belangrijk shot bleek verdwenen te zijn. Verder is het hele proces vlot verlopen en voelde het voor Anna verrassend vertrouwd aan, door de ervaring van het regisseren van zo’n vijftig theatervoorstellingen. ‘En alles wat ik niet wist, heb ik gewoon gevraagd.’
Haar moed heeft Threes Anna geen windeieren gelegd. Ze wordt zelfs al benaderd met scripts en een nieuwe film, de vefilming van haar vorig jaar verschenen roman De stille stad, is in de maak. Ook dit wordt een internationale productie, die zich afspeelt in Japan. Ondertussen werkt Anna ook aan een op The Bird Can’t Fly geïnspireerde roman, Vogel kan niet vliegen, dat in februari uitkomt. En een derde project is in voorbereiding. ‘Het maken van films en romans vult elkaar heel erg aan, dus dat kan heel goed naast elkaar. Zeker als je het zelf schrijft.’
****
The Bird Can’t Fly gaat op 3 januari in première.